O'zbekistonda farmatsevtika biznesining o'zgarishi

O‘zbekistonda farmatsevtika bozori sezilarli o‘sishni ko‘rsatmoqda. Agar bundan 7-8 yil oldin mamlakatimizda sanoqli kichik ishlab chiqarish maydonchalari faoliyat ko‘rsatgan bo‘lsa, bugungi kunda 230 dan ortiq farmatsevtika ishlab chiqaruvchi va 500 dan ortiq distribyutorlar aholining dori-darmon va tibbiyot texnikasiga bo‘lgan ehtiyojini qondirmoqda. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev rahnamoligida hukumat tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan islohotlar farmatsevtika sanoati oldida yangi ufqlar ochdi. Islohotlargacha 0,7 milliard dollarga baholangan bozor hozirda 1,7 milliard dollarga yetdi va bu hali boshlanishi.

Mamlakatimizdagi eng yirik farmatsevtika xoldinglaridan biri – SERENE Group rahbari Satish Vijayvargi bilan suhbatlashib, O‘zbekistonda biznes yuritishning o‘ziga xos jihatlari, bozorni rivojlantirish va biznes jarayonlarini avtomatlashtirishning ahamiyati masalalarini muhokama qildik.

SERENE Group xalqaro farmatsevtika xoldingi bo‘lib, jahon bozorida 25 yildan ortiq tajribaga ega. Uning tarkibiga Serene Pharma distribyutorlik kompaniyasi va SERENE Healthcare dori ishlab chiqarish zavodi kiradi. O‘zbekistonda birinchi zavod 2022-yilda ishga tushirilgan bo‘lsa, hozirda kompaniya ikkinchi zavodni ochishga hozirlik ko‘rmoqda. Xolding xodimlarining umumiy soni 874 kishini tashkil etadi, ulardan 222 nafari SERENE Healthcare va 652 nafari SERENE Pharma kompaniyasida ishlaydi.

O‘zbekiston men uchun ikkinchi vatanga aylandi. 2006-yilda bu yerga birinchi kelganimda o‘g‘lim hali bog‘cha yoshida edi, bugun esa u universitet bitiruvchisi. Ilk yillarda xorijdan olib kelingan farmatsevtika mahsulotlarini marketingi va reklamasi bilan ish boshladim. Distribyutsiyani ishga tushirishda biz bozor ehtiyojlarini sinchkovlik bilan o'rganib chiqdik va malakali marketing strategiyasini tuzdik.

Asta-sekin biz xalqaro standartlarga javob beradigan o'z zavodimizni qurish g'oyasiga keldik. 2016-2017 yillarda biz, bozor ehtiyojlarini hisoblab tadqiqotlar o'tkazdik. O‘shanda O‘zbekiston farmatsevtika bozori taxminan 0,7 milliard dollarga baholangan edi. Bu miqdorning qaysi qismi dori vositalarining qanday shakllari: tabletka, suspenziyalar, kapsulalar va tibbiy mahsulotlarga to‘g‘ri kelishi, shuningdek, O‘zbekistonga asosan qaysi davlatlardan va qaysi turdagi tovarlar olib kelinayotganini tushunish biz uchun muhim edi. Ushbu ma'lumotlar bizga jarayonni to'liq tushunish imkonini berdi, bu esa zavodni ishga tushirishda katta yordam berdi.

Dastlabki bosqichda biz bozorda hech kim taklif qilmagan inyeksiya va shisha idishlar ishlab chiqardik. Bugungi kunda biz tabletka shaklidagi dorilarga katta talabni ko'rmoqdamiz, ularning katta qismi import qilinadi. Shu bois mamlakatning dori-darmonga bo‘lgan ehtiyojining 40-45 %ni qoplaydigan yangi zavod qurishga qaror qildik.

Islohotlar har qanday davlat taraqqiyotida asosiy o‘rin tutadi. Prezident Shavkat Mirziyoyev hokimiyat tepasiga kelgan 2016-yilda O‘zbekistondagi farmatsevtika bozori 750 million dollarga baholangan va kontrafakt mahsulotlarning mavjudligi katta muammolardan biri edi. Islohotlar bozorini kontrafakt mahsulotlardan tozalash imkonini berdi va bugungi kunda u 1,7 milliard dollarga baholanmoqda. Bu islohotlar bozorni rivojlantirish, uning aylanmasini 1 milliard dollarga oshirishga xizmat qilganidan dalolat beradi.

Biznes-jarayonlarni avtomatlashtirish va Smartup kabi IT-yechimlarni joriy etish nafaqat biznes boshqaruvini yaxshilashga, balki butun zanjir bo‘ylab tovarlar harakati ustidan shaffoflik va nazoratni ham oshirdi. Bu texnologiyalar bozorni yanada rivojlantirish, uni sarmoya uchun jozibador qilishda muhim o‘rin tutadi.

Oshkoralik va sog‘lom raqobat yaqin kelajakda O‘zbekiston farmatsevtika bozorining 2,2 milliard dollardan ziyodga yetishiga olib keladi. Aholining jadal o'sishi, ya'ni yillik global ko'rsatkichdan 1 foizga yuqori bo'lgan 4-7 foiz ko’payish, farmatsevtika bozorining keyingi 5-10 yil ichida ijobiy prognozlarga ega bo'lishiga yordam beradi.

To'liqroq tasavvurga ega bo’lish uchun boshqa mamlakatlar statistikasi:

Bu maʼlumotlar Oʻzbekistonning farmatsevtika sanoatini rivojlantirish borasidagi salohiyatini, ayniqsa, sohaning faol oʻsishi va modernizatsiyasi fonida taʼkidlaydi.

Barcha qismlarning muvofiqlashtirilgan ishi muhim ahamiyatga ega bo'lgan farmatsevtika sanoatida biznes jarayonlarini yagona, boshqariladigan tizimga integratsiyalashuvi muhim ahamiyatga ega. Avtomatlashtirish muvaffaqiyatli biznesning ajralmas qismiga aylandi, axborotni markazlashtirilgan saqlashni ta'minlaydi, xodimlarning nazoratini oshiradi va savdo strategiyalarini ishlab chiqishga yordam beradi.

Smartup avtomatlashtirish vositasi sifatida bizga muntazam (kundalik) operatsiyalarda vaqtni 24% gacha tejashga yordam beradi. Bu kompaniyaning samaradorligi va rentabelligini sezilarli darajada oshiradi. Smartupning imkoniyatlari bizga tizimni Serena Pharmada joriy etish va uni biznes jarayonlarimizga integratsiya qilish imkonini berdi, bu esa kompaniyaning ishonchli distribyutor sifatidagi obro‘sini oshirdi.

Avtomatlashtirish tizimining raqobatbardoshligini saqlab qolish uchun bozor ehtiyojlaridan ustun turish kerak. Smartupning 1C dasturi bilan integratsiyalashuvi sizga barcha kerakli ma'lumotlarni olish va hisobotlarni yaratish imkonini beradi, tizim qiymatini sezilarli darajada oshiradi. Kelajakda Smartupdan nafaqat O‘zbekistonda, balki mintaqaning boshqa mamlakatlarida ham foydalanishga umid qilamiz.

SERENE Group mahalliy hamjamiyatlarni qo‘llab-quvvatlash va barqaror rivojlanishga qaratilgan ijtimoiy tashabbuslarda faol ishtirok etadi. Biz aholining hayot sifatini yaxshilashga yordam beradigan dasturlarni, masalan, ta'lim loyihalari va tibbiy tashabbuslarni amalga oshiramiz.

O‘zbekiston farmatsevtika bozori islohotlar va zamonaviy texnologiyalarni joriy etish tufayli rivojlanishda uzoq yo‘lni bosib o‘tdi. SERENE Group avtomatlashtirish va samarali boshqaruv integratsiyasi qanday ajoyib natijalarga olib kelishining yorqin namunasidir. Biz kelajakka ishonch bilan qaraymiz, bu islohotlarni davom ettirish va yanada modernizatsiya qilish O‘zbekistonga farmatsevtika sanoatida mintaqada yetakchilardan biriga aylanish imkonini beradi.

O‘zbekistonda farmatsevtika bozorining barqaror rivojlanishini ta’minlash, aholiga sifatli tibbiy xizmat ko‘rsatish bo‘yicha innovatsiyalarni joriy etish va islohotlarni qo‘llab-quvvatlashni davom ettirish muhim ahamiyatga ega. Oldinda ko'p ishlar bor, lekin SERENE Group kabi hamkorlari bilan O'zbekiston yangi marralarni zabt etishga tayyor.