Chakana savdoda tokcha mahsulot xaridor bilan uchrashadigan joydir. ServiceChannel tadqiqoti shuni ko'rsatadiki, xaridorlarning 64% tartibsiz tokchalar tufayli do'konni tark etadi. Bu shuni anglatadiki, tokchadagi betartiblik yo'qolgan savdoga to'g'ridan-to'g'ri yo'ldir. Tartibni boshqarish uchun chakana sotuvchilar va distribyutorlar planogrammalardan foydalanadilar – bu mahsulotlarni joylashtirishning batafsil sxemalari.
Planogrammalardan samarali foydalanish savdoni 20-30% ga oshirish, inventarizatsiyani optimallashtirish va mijozlar ehtiyojini qondirishni oshirishi mumkin.
Planogrammalardan samarali foydalanish savdoni 20-30% ga oshirish, inventarizatsiyani optimallashtirish va mijozlar ehtiyojini qondirishni oshirishi mumkin.
"Planogramma nafaqat vizual tashkil etish vositasi, balki strategik qarordir. Bu asosiy mahsulotlarni to'g'ri joylashtirish orqali sotuvlarni ko'paytirish orqali distribyutorga tokchada raqobatlashish imkonini beradi."— Nikolay Doroshchuk, distribyutorlik sohasida 35 yillik tajribaga ega ekspert, Yevropa distribyutorlar assotsiatsiyasi aʼzosi.
Planogramma nima?
Planogramma - bu mahsulotni tokchada qanday va qayerda joylashtirish kerakligini aniqlaydigan sxema. U bir vaqtning o'zida bir nechta omillarni hisobga oladi: vizual joziba, mijozlar uchun qulaylik, savdo imtiyozlari va brendning strategik maqsadlari.
Planogramma muhim bo'lgan holatlarga misollar:
Planogramma muhim bo'lgan holatlarga misollar:
- Supermarketda reklama buyumlari diqqatni jalb qilish uchun ko'z darajasida joylashtiriladi.
- Dorixonalarda o'xshash ta'sirga ega dori-darmonlar tanlovni soddalashtirish uchun toifalarga bo'linadi.
- Elektronika do'konlarida asosiy qurilmalar yonida kabellar yoki qutilar kabi aksessuarlar joylashtiradi.
"Planogrammalarga e'tibor bermaydigan brend tokchadagi savdosining 20% gacha yo'qotadi. Buning sababi, agar mahsulot noto'g'ri joyda joylashgan bo'lsa, xaridor uni sezmaydi"— Jon Miller, PwC Research kompaniyasining chakana savdo strategiyasi bo‘yicha maslahatchisi.
Nima uchun distribyutorlarga planogrammalar kerak?
An'anaviy chakana savdoda ishlaydigan distribyutorlar, ayniqsa, planogrammalardan foyda olishadi. Ular tokchada mijozlar e'tibori uchun samarali raqobatlashishga yordam beradi va bir vaqtning o'zida bir nechta muammolarni hal qiladi:
- Savdolarning ko'payishi.
- Joyni optimallashtirish.
- Xodimlar xatolarini kamaytirish.
- Zaxirani boshqarish.
"To'g'ri planogramma sizga nafaqat daromadni ko'paytirishga, balki zaxiralarni boshqarishni optimallashtirish orqali xarajatlarni kamaytirishga imkon beradi, bu, ayniqsa, tarmoqli do'konlarga qaraganda nazorat qilish qiyinroq bo'lgan an'anaviy chakana savdo uchun muhimdir." — Vladimir Tsoy, Green Line Trading logistika bo‘yicha direktori (O‘zbekistondagi Carlsberg distribyutori).
Planogramma yo'qligidagi xatolar
Aniq tartibsiz tokcha betartib bo’lib ko’rinadi, bu esa savdo samaradorligini pasaytiradi. Yuzaga keladigan muammolar:
Haqiqiy oqibatlar:
- Yuqori marjaga ega bo'lgan mahsulotlar ikkilamchi mahsulotlar orasida yo'qoladi.
- Xaridorlar o'zlariga kerak bo'lgan narsalarni qidirishga ko'proq vaqt sarflashadi.
- Ba'zi mahsulotlar javonda yo'q, boshqalari eskirib, inventarda nomutanosiblikni keltirib chiqaradi.
Haqiqiy oqibatlar:
- Sotishning 10-20% ga qisqarishi.
- Brend imidjining yomonlashishi.
- Mijozlarning sodiqligining pasayishi.
"Aniq tuzilgan tokcha - bu xaridor bilan muloqot qilish tili. Bu til mavjud bo'lmaganda, mijoz siz taklif qilayotgan narsani tushunmaydi va shunchaki chiqib ketadi." — Azim Zaynitdinov, Green White Solutions savdo boʻyicha ekspert.
Muvaffaqiyatli planogramma uchun uchta oltin qoida
1.Ko'z darajasida joylashtirish.
Ko'rish va qo'lga kiritish oson bo'lgan mahsulotlar 25% ko'proq mijozlar e'tiborini tortadi.
2.Mos mahsulotlar.
Yordamchi mahsulotlarni joylashtirish xaridlar sonini 50% ga oshiradi. Masalan, makaron va souslar, shampunlar va konditsionerlar.
3.Doimiy audit.
Haftalik tekshiruvlarini o'tkazadigan kompaniyalar savdo barqarorligini 15% ga oshiradi.
Ko'rish va qo'lga kiritish oson bo'lgan mahsulotlar 25% ko'proq mijozlar e'tiborini tortadi.
2.Mos mahsulotlar.
Yordamchi mahsulotlarni joylashtirish xaridlar sonini 50% ga oshiradi. Masalan, makaron va souslar, shampunlar va konditsionerlar.
3.Doimiy audit.
Haftalik tekshiruvlarini o'tkazadigan kompaniyalar savdo barqarorligini 15% ga oshiradi.
"Planogramma tekshiruvi hamma narsani nazorat ostida saqlashga yordam beradi. Muntazam tekshirish xatolarni tezda aniqlash va aylanma bilan bog'liq muammolardan qochish imkonini beradi." - Nikolay Doroshchuk.
Avtomatlashtirish tokchada tartibsizlik muammosini qanday hal qiladi?
Bugungi kunda avtomatlashtirish tufayli planogrammalar bilan ishlash osonlashmoqda. Smartup kabi tizimlar elektron formatda planogrammalarni yaratish, sozlash va boshqarish imkonini beradi.
Smartupning asosiy funktsiyalari:
Avtomatlashtirish effekti:
Smartupning asosiy funktsiyalari:
- Planogrammalarni tez yaratish: sxemani yaratish 3-4 baravar kamroq vaqtni talab qiladi.
- Standartlarni nazorat qilish: barcha nuqtalar yagona tartib qoidalarini oladi.
- Joriy vaziyatni tahlil qilish: tizimga tokchaning fotosurati yuklanadi, bu sizga og'ishlarni darhol aniqlash imkonini beradi.
Avtomatlashtirish effekti:
- Sotish 20-30% ga o'sdi.
- Vaqt 50% ga tejaldi.
- Xarajatlar 15% ga kamaydi.
"Smartup kabi avtomatlashtirish tizimlari soha xodimlarining yukini olib tashlaydi. Bu intizomni yaxshilaydi va strategik vazifalarga diqqatini qaratishga yordam beradi." — Abduqahhor Toshmuhamedov, distributsiya uchun SaaS yechimi asoschisi.
Avtomatlashtirishning ekologik foydalari
Elektron planogrammalarga o‘tish nafaqat pulni tejash, balki atrof-muhitga tushadigan yukni ham kamaytiradi. Agar siz oyiga 5 sahifali 100 ta planogramma to'plamini chop etishdan bosh tortsangiz, bu quyidagilarni tejaydi:
Misol: WWF ma'lumotlariga ko'ra, har 500 varaq qog'oz 1 daraxtni kesishga teng. Raqamli planogrammalarning joriy etilishi atrof-muhitni muhofaza qilish va uglerod isini kamaytirishga qo'shilgan hissadir.
- 500 varaq qog'oz,
- logistika xarajatlari,
- bosib chiqarish xarajatlari.
Misol: WWF ma'lumotlariga ko'ra, har 500 varaq qog'oz 1 daraxtni kesishga teng. Raqamli planogrammalarning joriy etilishi atrof-muhitni muhofaza qilish va uglerod isini kamaytirishga qo'shilgan hissadir.
Planogrammalar nafaqat mahsulotlarni namoyish qilish uchun tartib, balki sotishni sezilarli darajada oshirish, zaxiralarni boshqarishni optimallashtirish va mijozlar uchun qulay brend tajribasini yaratishga imkon beradigan strategik vositadir. An'anaviy chakana savdo bilan ishlaydigan distribyutorlar uchun raqobatbardosh bozorda o'z o'rnini yo'qotmaslik uchun planogrammalarni amalga oshirish ayniqsa muhimdir.
Ushbu jarayonni Smartup kabi tizimlar orqali avtomatlashtirish nafaqat ishni soddalashtiradi, balki xarajatlarni kamaytiradi, nazoratni oshiradi va javon maydonini boshqarishga yondashuvni standartlashtiradi. Ushbu chora-tadbirlar barqaror savdo o'sishini, mijozlarning sodiqligini oshirishni va brend obro'sini mustahkamlashni ta'minlaydi.
Ushbu jarayonni Smartup kabi tizimlar orqali avtomatlashtirish nafaqat ishni soddalashtiradi, balki xarajatlarni kamaytiradi, nazoratni oshiradi va javon maydonini boshqarishga yondashuvni standartlashtiradi. Ushbu chora-tadbirlar barqaror savdo o'sishini, mijozlarning sodiqligini oshirishni va brend obro'sini mustahkamlashni ta'minlaydi.
